Trauma może na długie lata odcisnąć piętno na psychice człowieka, wpływając na jego zdrowie emocjonalne i codzienne funkcjonowanie. Tradycyjne metody leczenia często wymagają długiego czasu i intensywnej pracy terapeutycznej, ale istnieją także alternatywne podejścia, które pozwalają szybciej i skuteczniej przetworzyć bolesne doświadczenia. Jedną z takich metod jest terapia EMDR, czyli Eye Movement Desensitization and Reprocessing – desensytyzacja i ponowne przetwarzanie za pomocą ruchu gałek ocznych. Choć początkowo budziła pewne kontrowersje, dziś jest uznawana za jedną z najskuteczniejszych technik w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD) i innych zaburzeń wynikających z traumy. Jak dokładnie działa ta metoda i na czym polega jej skuteczność?
Jak działa terapia EMDR i skąd pochodzi jej metoda?
Terapia EMDR powstała w latach 80. XX wieku dzięki pracom amerykańskiej psycholożki Francine Shapiro. Jej badania wykazały, że specyficzne ruchy gałek ocznych mogą pomóc w zmniejszeniu intensywności negatywnych wspomnień. Metoda ta opiera się na założeniu, że nasz mózg posiada naturalne zdolności do przetwarzania trudnych doświadczeń, jednak w przypadku traumy proces ten zostaje zakłócony.
Podstawą działania terapii EMDR jest bilateralna stymulacja mózgu, która pozwala na odblokowanie i przetworzenie trudnych wspomnień w sposób mniej obciążający dla psychiki. Może to odbywać się poprzez:
- Ruchy gałek ocznych – pacjent śledzi ruchy dłoni terapeuty, co pobudza obie półkule mózgowe.
- Stymulację dotykową – lekkie naprzemienne uderzenia w dłonie lub ramiona.
- Stymulację dźwiękową – dźwięki emitowane naprzemiennie do obu uszu.
Mechanizm działania tej metody można porównać do naturalnych procesów zachodzących podczas fazy REM snu, w której mózg przetwarza i organizuje wspomnienia. Dzięki temu traumatyczne doświadczenia stopniowo tracą swoją siłę oddziaływania, a osoba poddawana terapii odzyskuje emocjonalną równowagę.
Etapy terapii EMDR – kluczowe kroki w leczeniu traumy
Proces terapeutyczny w terapii EMDR składa się z kilku starannie zaplanowanych etapów, które pozwalają pacjentowi na bezpieczne i skuteczne przetworzenie trudnych doświadczeń. Każdy z nich ma określoną funkcję i prowadzi do stopniowego odzyskiwania kontroli nad emocjami.
- Ocena i przygotowanie pacjenta – terapeuta przeprowadza wywiad i określa, jakie doświadczenia będą poddawane terapii. W tym etapie pacjent uczy się także technik regulowania emocji.
- Identyfikacja wspomnień – pacjent wybiera jedno konkretne traumatyczne wydarzenie, które będzie poddawane przetwarzaniu. Kluczowe jest określenie związanych z nim myśli, emocji oraz reakcji fizjologicznych.
- Stymulacja bilateralna – terapeuta prowadzi pacjenta przez proces przetwarzania traumy za pomocą ruchów gałek ocznych, dotyku lub dźwięków. Podczas tej fazy wspomnienie zaczyna tracić swoją intensywność emocjonalną.
- Instalacja pozytywnego przekonania – negatywne myśli związane z traumą zastępowane są bardziej wspierającymi przekonaniami, które pomagają pacjentowi poczuć się bezpieczniej.
- Zamykanie sesji – terapeuta upewnia się, że pacjent jest w stanie samodzielnie regulować swoje emocje i pozostaje w stabilnym stanie psychicznym.
- Ewaluacja efektów – po zakończeniu cyklu terapeutycznego pacjent analizuje, jak zmieniło się jego podejście do traumatycznych doświadczeń.
Dzięki tym etapom terapia EMDR pozwala nie tylko zmniejszyć intensywność bolesnych wspomnień, ale również przywrócić poczucie kontroli nad własnym życiem.
Skuteczność terapii EMDR w kontekście badań naukowych
W ciągu ostatnich kilku dekad terapia EMDR była intensywnie badana przez naukowców na całym świecie. Wyniki licznych badań potwierdzają jej skuteczność, zwłaszcza w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD) oraz innych zaburzeń wynikających z traumy. Co sprawia, że ta metoda jest tak efektywna?
Badania kliniczne wykazują, że już po kilku sesjach terapii EMDR pacjenci doświadczają znaczącej redukcji objawów związanych z traumą, takich jak:
- Nawracające koszmary senne i retrospekcje traumatycznych wydarzeń,
- Wysoki poziom lęku i napięcia,
- Problemy z koncentracją i snem,
- Objawy psychosomatyczne, takie jak bóle głowy czy napięcie mięśniowe.
Jedno z najbardziej przełomowych badań, przeprowadzone przez organizację American Psychological Association, wykazało, że terapia EMDR jest równie skuteczna jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), ale często przynosi efekty szybciej. W badaniu tym porównano grupy pacjentów poddanych terapii EMDR i CBT – okazało się, że po sześciu sesjach EMDR większość uczestników odczuwała istotne zmniejszenie objawów PTSD, podczas gdy w terapii poznawczo-behawioralnej wymagało to dłuższego czasu.
Co więcej, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Departament ds. Weteranów USA uznały terapię EMDR za jedną z rekomendowanych metod leczenia traumy, zwłaszcza u osób, które doświadczyły przemocy, wypadków czy wojennych przeżyć.
Dla kogo terapia EMDR jest najlepszym rozwiązaniem?
Nie każdy rodzaj terapii działa w ten sam sposób na wszystkich pacjentów, dlatego kluczowe jest dobranie odpowiedniej metody do indywidualnych potrzeb. Terapia EMDR sprawdza się szczególnie w leczeniu osób, które zmagają się z:
- PTSD – zarówno po wypadkach, katastrofach, jak i traumach wojennych,
- Traumami emocjonalnymi – wynikającymi z przemocy domowej, nadużyć czy innych trudnych doświadczeń,
- Lękiem i fobiami – zwłaszcza jeśli ich źródło tkwi w trudnych wspomnieniach,
- Niską samooceną i poczuciem bezradności – terapia może pomóc w przekształceniu negatywnych przekonań na bardziej wspierające,
- Problemami psychosomatycznymi – takimi jak przewlekły stres, bóle napięciowe czy zaburzenia snu.
Szczególnie istotnym aspektem jest fakt, że terapia EMDR może być skuteczna także u osób, które nie reagują na tradycyjne formy terapii, takie jak psychoterapia poznawczo-behawioralna czy farmakoterapia. Jest to metoda, która pozwala na przetworzenie traumy w sposób bardziej naturalny, nie wymagający długotrwałego analizowania trudnych przeżyć.
Ważne jest jednak, aby terapia była prowadzona przez wykwalifikowanego specjalistę, który potrafi odpowiednio dostosować techniki do stanu psychicznego pacjenta. W przypadku osób z bardzo silnymi traumami lub współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi, terapia powinna być częścią szerszego planu leczenia, uwzględniającego także inne metody wsparcia psychologicznego.
Dzięki rosnącej liczbie badań i pozytywnym rekomendacjom terapia EMDR staje się coraz bardziej dostępna i ceniona na całym świecie jako skuteczny sposób leczenia traumy.
Sprawdź również informacje na stronie internetowej: psycholog traumy.
[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.
